Na de eerste gelukswensen ontvangt de nieuwe kerkvorst Franciscus ook al de eerste scherpe kritiek, met name van mensenrechtenactivisten in zijn vaderland Argentinië. Het staat buiten kijf dat de katholieke geestelijke Jorge Mario Bergoglio net als andere Argentijnen nooit openlijk stelling heeft genomen tegen de junta van Jorge Videla, die Argentinië van 1976 tot 1983 bestuurde en in een 'vuile oorlog' tegen linkse opponenten duizenden slachtoffers maakte.
Sergio Rubin, biograaf van de vroegere kardinaal, spreekt van een falen van de katholieke kerk in Argentinië in het algemeen. Volgens hem is het oneerlijk Franciscus op te zadelen met de collectieve schuld van veel Argentijnen van zijn generatie. Bergoglio nam in feite grote risico's om zogenaamde 'subversieven' te redden, zei Rubin, maar de geestelijke sprak hier nooit over voor de publicatie in 2010 van zijn biografie 'De Jezuïet'.
De steun voor Franciscus komt ook uit onverwachte hoek. 'Misschien had hij niet de moed die andere priesters hadden, maar hij collaboreerde nimmer met de dictatuur', zei Adolfo Perez Esquivel donderdag, winnaar van de Nobelprijs voor de vrede in 1980 wegens het documenteren van de misstanden van de junta. 'Bergoglio was geen handlanger van de dictatuur. Daar kan hij niet van worden beticht.'
'Schijnheilig'
Andere huidige en voormalige activisten reageren minder mild. 'Er is sprake van schijnheiligheid waar het het gedrag van de kerk betreft, en dat van Bergoglio in het bijzonder', zei Estela de la Cuadra, wier moeder mede aan de basis stond van de activistengroep Grootmoeders van de Plaza de Mayo. 'Er zijn allerlei soorten rechtszaken en Bergoglio weigert stelselmatig zijn medewerking.'
Tweemaal maakte Bergoglio inderdaad gebruik van zijn recht om niet voor de rechter te verschijnen en toen hij uiteindelijk in 2010 een verklaring aflegde waren zijn antwoorden ontwijkend, bevestigde mensenrechtenactiviste Myriam Bregman. Toch kon volgens haar uit deze verklaring worden afgeleid dat de kerk al vroeg op de hoogte was van de martelpraktijken en moorden op burgers, zelfs toen de kerk de junta steunde. 'De dictatuur had niet op deze manier kunnen opereren zonder deze belangrijke steun.'
De kwalijkste beschuldiging aan het adres van Bergoglio is dat hij als jonge jezuïetenleider zijn steun aan twee activistische priesters introk. De priesters, Orlando Yorio en Francisco Jalics, werden ingerekend en gemarteld. Yorio, inmiddels overleden, zei later dat Bergoglio hen in feite had uitgeleverd aan de doodseskaders door hen niet openlijk te steunen. Jalics heeft zich teruggetrokken in een Duits klooster en weigert over de gebeurtenissen te spreken.
Gesmeekt om gratie
Volgens Rubin vertelde Bergoglio hem later met tegenzin zijn kant van het verhaal. De jezuïetenleider zou met de nodige moeite toegang hebben weten te verkrijgen tot het presidentieel paleis van Videla. Eenmaal in het hol van de leeuw zou hij de juntaleider hebben gesmeekt om gratie voor de twee priesters. 'Gelukkig werden ze enige tijd later vrijgelaten (...) De nacht dat ik van hun ontvoering vernam, kwam ik in actie', zei Bergoglio hierover.
'Bergoglio is altijd zeer kritisch geweest over mensenrechtenschendingen ten tijde van de dictatuur, maar hij is ook altijd kritisch geweest over de linkse guerrillero's', zei Rubin. De biograaf wees erop dat er geestelijken waren die 'alles op het spel zetten en de junta openlijk trotseerden'. 'Sommigen van hen vonden daarbij de dood.'
De familie-De la Cuadra verloor vijf verwanten door de staatsterreur, onder wie Elena, de zus van Estela, die op het moment van haar ontvoering in 1977 vijf maanden zwanger was. De familie smeekte de leider van de jezuïeten in Rome in te grijpen. Bergoglio werd ingeschakeld, die op zijn beurt een bisschop met de politie liet praten. Die bracht inktzwart nieuws: de vrouw was beticht van communisme en daarom ten dode opgeschreven. Haar baby werd ter adoptie aan een familie gegeven, die 'te belangrijk' was om deze beslissing aan te vechten.
Laf
Ondanks het bewijsmateriaal in deze zaak, ontkende Bergoglio in 2010 dat hij wist van het stelen van baby's totdat hij er ver na het einde van de dictatuur van vernam. 'Bergoglio heeft een erg laffe houding als het gaat om zoiets vreselijks als de diefstal van baby's', zei Estela. 'De vraag is hoe hij zijn naam gaat redden, zichzelf gaat redden. Hij kan niet voorkomen dat deze beschuldigingen het publiek bereiken. Mensen weten hoe hij is.'
In oktober 2012 bood de Argentijnse kerk onder leiding van Bergoglio - hij was in 2001 tot kardinaal benoemd - verontschuldigingen aan omdat zij er niet in geslaagd was haar kudde tijdens de dictatuur te beschermen. De schuld werd echter gelijkelijk verdeeld over de junta en de tegenstanders van het militaire bewind. Volgens critici kwamen de excuses ook veel te laat. Bovendien moet de kerk nog altijd naar buiten treden over degenen die zich destijds schuldig hebben gemaakt aan mensenrechtenschendingen, zeggen zij.
Bron
Geen opmerkingen:
Een reactie posten