Satellieten brengen magneetveld rond aarde in kaart

Een artist impression van de drie Swarm-satellieten. © afp.

Europa heeft vanmiddag drie satellieten tegelijk gelanceerd. Die gaan samen in de komende 4 jaar het magneetveld rond de aarde in kaart brengen. Dat veld beschermt onze planeet tegen gevaarlijke straling uit de ruimte waardoor hier leven mogelijk is. Maar hoe het schild precies werkt en verandert, is een groot mysterie. Het project Swarm moet helpen dat duidelijk te maken.

De drie sondes zijn uitgebreid getest bij het complex Estec in Noordwijk. Ze werden gelanceerd vanaf de ruimtebasis Plesetsk in het hoge noorden van Rusland. 'Swarm zal een gat in onze kijk op de aarde en de veranderingen vullen. Het zal ons helpen om het veld dat ons beschermt beter te begrijpen', liet topman Volker Liebig van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA na de lancering weten.

Het magnetische veld wordt opgewekt door gesmolten ijzer dat stroomt en kolkt in de kern van de aarde, duizenden kilometers onder onze voeten. Als er in de kern iets verandert, verandert het magnetische veld mee. Het noordelijkste punt van dat veld, de zogeheten magnetische noordpool, verschuift. Dat gaat de laatste tijd steeds sneller. In de afgelopen eeuwen is de precieze plek van de pool 2000 kilometer opgeschoven.

Polen draaien geleidelijk om
Misschien staat er iets bijzonders te gebeuren. Eens in de zoveel tijd draaien de polen namelijk geleidelijk om. Noord wordt zuid en zuid wordt noord. Omkeringen gebeuren gemiddeld om de 200.000 jaar, maar de laatste omkering was al 780.000 jaar geleden. 'We zijn nu dus over tijd', aldus de ESA. Niemand weet wat de gevolgen van zo'n omkering precies zijn.

Hoe belangrijk het magnetisch veld voor de mensheid is, wordt duidelijk op Mars. Die planeet is ongeveer even oud als de aarde en heeft min of meer dezelfde samenstelling. Ooit stroomde er waarschijnlijk water. Maar 4 miljard jaar geleden viel het magnetische schild van Mars plotseling weg. De dampkring vervloog en de planeet werd dor, kil, guur en onherbergzaam.

Swarm is het vierde Europese project om de aarde te onderzoeken. Eerder lanceerde Europa de GOCE (die zwaartekracht en oceaanstromen in kaart bracht), de SMOS (vocht in de bodem en zoutgehalte van oceanen) en de CryoSat (ijs).




Bron